"Na szlaku kultur"

Miasto i Gmina
Biały Bór

Historia

Nazwa

Nadanie przez Krzyżaków miastu nazwy Baldenburg wiązano z jednym z pierwszych komturów, który miał mieszkać w wzniesionym przez Zakon zameczku przy Białym Borze. Prawdopodobnie nazwa Biały Bór pochodzi od rzeki Biała. Za czasów Rzeczypospolitej Szlacheckiej nastąpiła restytucja niemieckiego Baldenburg w postaci Białobork. Słusznie w niemieckiej nazwie doszukano się słowa biały, co zaowocowało ostateczną nazwą BIAŁY BÓR.

Herb

„Herb, czyli na dwoje babka wróżyła…”

W 2002 r. ukazał się artykuł p. Barbary Bandrowskiej (mieszkanki Białego Boru)  nt. pochodzenia herbu Białego Boru wywołany powtarzającą się, drwiącą i nieprawdziwą  plotką o „białoborskiej, niewiernej bednarzowej”.

W artykule tym czytamy…

Herb zwany też czasem klejnotem był przedmiotem dumy i czci. Na wizerunki herbów nie trafiały więc postacie nieszlachetne, złe lub niemoralne. Biały Bór na swym herbie postać kobiecą, stojącą na wieńcu (porożu) jelenim, z kulistym przedmiotem w prawej ręce. Nie wiemy kim była, gdyż są dwie wersje jej pochodzenia. Najstarsza znana pieczęć z roku 1394 przedstawia dziewczynę z wiankiem na głowie i kwiatem w prawej ręce, stojącą pomiędzy dwoma gałęziami. Na obwodzie jest napis Balden Borch (stara niemiecka nazwa Białego Boru). Później dziewczyna trzyma w ręku kulę, a otacza ją okazały wieniec jelenia (czternastak koronny). Barwy herbu: w srebrnym polu czerwone poroże, suknia niebieska, kula złota.

W 1967 r. w Białym Borze opowiedziano legendę o tej dziewczynie - miała to być białowłosa córka możnego rodu, właściciela tych ziem. Miała przydomek „Biała" i stąd w nazwach geograficznych tych okolic powtarza się przymiotnik „biały" np. Biały Bór, Biały Dwór, jezioro Bielsko, wsie Biała, Białka i Bielica. Kula w ręce była jabłkiem symbolizującym w dawnych czasach dobrobyt i władzę, a rogi jelenia nawiązywały do mnogości zwierzyny łownej w tutejszych lasach.

Piękna legenda, prawda? Ale oto w ,.Wiadomościach Zachodnich" (Szczecin - Koszalin nr 10/ 1973 r.) nie znany bliżej autor, podpisujący się inicja­łami „S.P." pisze o herbie Białego Boru, "...że postać kobieca miała na imię Damiana, była żoną bednarza, obdarzoną wielkim temperamen­tem i zwabiała do siebie przystoj­nych mężczyzn, rzucając im, jako zaproszenie ową piłkę. Wreszcie zdradzony bednarz wsadził nie­wierną do beczki i utopił...". Zważyw­szy założenie czym były herby i na nich wizerunki, ta druga, frywolna wersja wydaje się być niewiarygodna. Biały Bór otrzymał prawa miejskie w 1382 r., a pierwsza pieczęć ukazała się już po dwunasta latach. Trudno sobie wyobrazić, aby w tam­tych czasach umieszczono w herbie mia­sta kobietę o złej reputacji.

Historia miasta

Nadanie praw miejskich chełmińskich dla Białego Boru nastąpiło w 1382 r. zaś potwierdzenie w 1395 r. Dokument lokacyjny Biały Bór otrzymał od Wielkiego Mistrza Zakonu Konrada Zóllnera von Rotensteina. Miasto miało układ typowy dla miast lokowanych na prawie chełmińskim: prostokątny rynek i regularny układ ulic. Do rozwoju gospodarczego Białego Boru przyczyniło się przerwanie przez Polskę dawnego połączenia Zakonu z Nową Marchią. Nowy szlak handlowy przebiegał już przez Biały Bór. W 1408 r. rozwój gospodarczy i urbanistyczny zahamował wielki pożar miasta. W kolejnym stuleciu miasto było jeszcze 3 razy niszczone przez pożary, spłonęły m.in. doszczętnie 74 domy, kościół ewangelicki, ratusz, młyny oraz 20 stodół.

Do rozbiorów Biały Bór był w województwie pomorskim. W 1772 r. znalazł się pod zaborem pruskim, niemiecka nazwa brzmiała Baldenburg. W czasie pierwszej wojny światowej ziemia człuchowska nie zetknęła się bezpośrednio z działaniami wojennymi; ludność jej poniosła jednak znaczne ofiary na cele ogólnowojenne. Po klęsce Niemiec, Wielkopolska i większość Pomorza Zachodniego weszła w skład państwa polskiego. Ze skrawków tych prowincji, które pozostały w Niemczech utworzono nową prowincję o antypolskiej nazwie Marchia Graniczna Poznań - Prusy Zachodnie. W jej skład wszedł m.in. powiat człuchowski  z Białym Borem.

W czasie II wojny światowej Biały Bór był ważnym punktem niemieckiego oporu. Obronie miasta sprzyjało jego położenie między jeziorami, w dolinie otoczonej wąwozami oraz zbudowany system fortyfikacji w ramach Wału Pomorskiego. Na ulicach znajdowały się bunkry i rowy przeciwpancerne. 26 lutego 1945 r. zniszczony w 80% Biały Bór powrócił do Polski. Zniszczeniu uległy: kościół, dwa tartaki, cegielnia, hotel, poczta... Po zniszczeniach wojennych ocalało niewiele starych domów, zabudowa wokół rynku została całkowicie zniszczona.

W ostatnich latach przestrzenny rozwój Białego Boru znacznie się rozwinął, powstały nowe osiedla mieszkaniowe, zakłady pracy, szkoły, kościoły, wybudowano stadninę koni, obiekty kulturalne i sportowe, Gminną Przychodnię Zdrowia itp.


Biuletyn informacji publicznej
Facebook
Mobilna aplikacja Powiat Szczecinecki
Mobilna aplikacja Powiat Szczecinecki

Wskaźniki czujnika smogu i zanieczyszczeń - lokalizacja Biały Bór ul. Słupska 8