Obecność Ukraińców na Pomorzu to następstwo deportacyjnej akcji "Wisła", w wyniku której, do tego regionu, trafiło ok. 45 tys. byłych mieszkańców południowo - wschodniej Polski. W Białym Borze i okolicy osiedlono dość liczną grupę Ukraińców.
Od 1956 roku Ukraińcy uzyskali duże możliwości organizowania się. Dzięki temu w 1957 roku powstała w Białym Borze parafia greckokatolicka oraz zawiązano koło Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno - Kulturalnego. W 1958 roku rozpoczęła działalność szkoła podstawowa z ukraińskim językiem nauczania, której w 1961 roku nadano imię Tarasa Szewczenki.
Dzisiaj Biały Bór to prężny ośrodek ukraińskiego życia religijnego, oświatowego i kulturalnego, a stało się to możliwe dzięki staraniom takich instytucji jak:
- Parafia greckokatolicka z nową cerkwią według projektu Jerzego Nowosielskiego i domem rekolekcyjnym,
- Zespół Szkół nr 2 z ukraińskim językiem nauczania (szkoła podstawowa, gimnazjum),
- I Liceum Ogólnokształcące im. Tarasa Szewczenki,
- Koła Związku Ukraińców w Polsce w Białym Borze i Bielicy,
- Ukraińskie Towarzystwo Nauczycielskie,
- Skaucka Organizacja Młodzieży Ukraińskiej PŁAST.
Dnia 22 września 1991 r., w sąsiedztwie internatu ZS nr 2, przy ul. Dworcowej 25, odsłonięto pomnik Tarasa Szewczenki, a 14 maja 2007 r. pamiątkowy kamień w 60 rocznicę operacji "Wisła".
W szkołach działają zespoły artystyczne: chór "Dżereło", koło żywego słowa "Kałynowyj Mist", Zespół Ukraińskiego Tańca Ludowego "Witrohon", zespół wokalny "Oksamyt", które na wysokim poziomie prezentują szerokim kręgom kulturę ukraińską.
Coroczne, duże imprezy organizowane ze środowiskiem ukraińskim w Białym Borze to:
- w styczniu Małanka (zabawa noworoczna) oraz polsko - ukraiński Wieczór Kolęd tzw. "Białoborskie Kolędowanie",
- w lutym Festiwal Ukraińskiej Bajki,
- w maju Regionalne Uroczystości Szewczenkowskie,
- w święto Bożego Ciała "Festiwal Ukraińskiej Twórczości Sakralnej",
- we wrześniu Uroczystości odpustowe.
Opr. Włodzimierz Fil.
Bogdan Ficak – animator ukraińskiej kultury (wspomnienie licealnych kolegów)
Bogdan Ficak urodził się 22 kwietnia 1945 r. w Hucie–Poręby w dzisiejszym województwie podkarpackim. W 1947 r. jego rodzina została przesiedlona w ramach akcji „Wisła” do Starego Cieszyna w pow. pasłęckim.
Po ukończeniu Szkoły Podstawowej w Bielicy kontynuował naukę w Liceum Ogólnokształcącym w Pasłęku, ale zauroczony występem artystycznego zespołu z Liceum Pedagogicznego nr 2 w Bartoszycach zdecydował się na zmianę szkoły. Chciał zostać artystą. Po latach z wielkim sentymentem wspominał okres nauki w bartoszyckim liceum, próby zespołów i liczne koncerty, m.in. w Kętrzynie, Górowie Iławeckim, Olsztynie, Sępopolu, Pasłęku oraz wielu okolicznych wsiach. Przygotowując się do zawodu nauczyciela, odkrył w sobie pasję działacza społecznego, potwierdziło się to w zawodowej aktywności w dorosłym życiu. Po maturze został studentem kierunku muzycznego w Studium Nauczycielskim w Ostródzie. Zgodnie z regulaminem studiów na drugim roku podjął pracę w Szkole Podstawowej w Kulowie pod Morągiem, kontynuując naukę w trybie zaocznym. Śpiewał w studenckim chórze, dojeżdżał do Olsztyna na próby estradowej grupy „Mrija”, z którą wystąpił na I Festiwalu Zespołów Estradowych w Sanoku w 1967 roku. Wielu członków tego zespołu było absolwentami bartoszyckiego liceum.
Po ukończeniu SN studiował ukrainistykę na Uniwersytecie Warszawskim. W wolnym czasie realizował swe muzyczne pasje, będąc członkiem chóru Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno- Kulturalnego, którego dyrygentem był znany wówczas w kraju Jarosław Polański. Po pewnym czasie chór ten połączył się z zespołem z Gdańska, dzięki czemu powstał ansambl „Duma”, który w krótkim czasie osiągnął wysoki poziom artystyczny.
Gdy na początku siedemdziesiątych lat powstał pomysł stworzenia męskiego ukraińskiego chóru i rozpoczęto rekrutację jego członków, Bogdan natychmiast zgłosił swój akces. W 1972 r. w Śródborowie członkowie nowo utworzonego zespołu odbyli pierwsze próby i zadebiutowali, dając koncert w Warszawie. Chór otrzymał nazwę „Żurawie”, Bogdan był jego członkiem przez 18 lat. Koncertował w wielu polskich miastach oraz za granicą: w Belgii, Niemczech, Ukrainie, Kanadzie oraz USA. Ukończywszy studia podjął pracę w Szkole Podstawowej im. Tarasa Szewczenki w Białym Borze jako nauczyciel i kierownik internatu; funkcję kierownika pełnił nieprzerwanie przez 34 lata, do czasu przejścia na emeryturę.
Tam zorganizował i prowadził zespoły wokalne i muzyczne: „Prolisky” , „Czeremszyna” oraz „Werchowyna”, które występowały w wielu miejscowościach w Polsce, koncertowały również za granicą. Praca z trzema zespołami, a także dydaktyczna i wychowawcza działalność w szkole i w internacie wymagały od Bogdana dużego wysiłku, ale rekompensatą za to były liczne zaproszenia na koncerty, m.in. do Koszalina, Bytowa, Gdańska, Giżycka, Szczecinka, Słupska, Gorzowa. Jego podopieczni występowali na centralnych imprezach (festiwale w Koszalinie, Przemyślu, Sopocie i Warszawie). Zespół „Prolisky” jako pierwszy z Polski wystąpił podczas I Międzynarodowego Festiwalu Dziecięcych i Młodzieżowych Chórów we Lwowie w 1988 roku. Zespoły z ukraińskiej szkoły w Białym Borze kilkakrotnie koncertowały w Belgii, wystąpiły także podczas Festiwalu Cerkiewnej Muzyki w Koszycach na Słowacji. Brały też udział w wielu imprezach artystycznych organizowanych przez polskie instytucje, zdobywając główne nagrody (Szczecin, Koszalin, Szczecinek).
Nie zważając na liczne przeszkody, Bogdan starał się słowem, pieśnią oraz muzyką przybliżyć widzom ukraińską kulturę.
Należy dodać, że był on jednocześnie nauczycielem języka ukraińskiego, śpiewu, wychowania fizycznego, geografii, historii oraz innych przedmiotów. Był także współautorem programu nauczania języka ukraińskiego w klasach III- VIII, a także recenzentem dwóch podręczników do nauki tego przedmiotu: dla V klasy autorstwa Jarosława Hryckowiana i dla VI klasy, którego autorem był kolega z liceum Bazyli Nazaruk.
Za swą dydaktyczną, wychowawczą i artystyczną pracę otrzymał wiele odznaczeń, nagród oraz wyróżnień. Najbardziej cenił sobie: Złoty Krzyż Zasługi, Brązową i Złotą Odznakę Zasłużony Działacz Kultury oraz Medal Szewczenki. Otrzymał też dyplomy i listy pochwalne od ministra kultury, ministra oświaty, wojewody koszalińskiego, kuratora oświaty, inspektora oraz dyrektora szkoły. Wiązały się z tym nagrody pieniężne.
Po 34 latach intensywnej pracy w 2006 r. przeszedł na zasłużoną emeryturę. Nadal mieszkał w Białym Borze i nie dopuszczał myśli, by można go było zamienić na inne miasto. Od samego początku nie wyobrażał sobie życia i pracy gdzie indziej, chociaż miał takie możliwości. Kochał swoją szkołę, pracę, dobrze czuł się w gronie pedagogicznym, miał doskonały kontakt z młodzieżą, a będąc w jej towarzystwie nie dostrzegał upływu czasu. Był człowiekiem prostolinijnym, pogodnym i życzliwym ludziom. Jego wrażliwość muzyczna przenosiła się na kontakty z ludźmi, których spotykał na drodze swego życia. Nie sprawiał problemów i nie wzniecał konfliktów, ale potrafił je z dużą kulturą osobistą rozwiązywać i łagodzić. Najlepszym tego dowodem może być fakt, że ponad trzy dekady wytrwał na stanowisku kierownika internatu. .
Związany z Białym Borem, nie zapominał o Starym Cieszynie, gdzie spędził dzieciństwo i młodość. Bywał tam często u swojej mamy, którą bardzo kochał i otaczał szczególną opieką do ostatnich dni jej życia. Zmarł 9 lutego 2015 roku po długiej i ciężkiej chorobie. Został pochowany w Białym Borze.
CZEŚĆ JEGO PAMIĘCI !
Opr. Stefan Łaszyn, Lida Łojko
